İNTERNET MANİFESTOSU! Savaşın başlıyor

Daha önce, blog yazarları ile gazetecilerin internetin bilgi havuzunda yaşanan kirlenme üzerine tartışmalarından söz eden bir yazıda (1) KİRLİLİK olarak ciddi bir zarar verici etki oluşturan uydurma ve mesnetsiz haberlere değinmiştim. Aynı tarihlerde Almanya’da toplanan gazeteciler de bu soruna ve internetin yeni bir medya olarak yerine oturması sırasında yaşanan sancılara değinen bir manifesto hazırlamışlar.
2008 Yılı Temmuz ayında Milliyet İnternet'te (2) yayınlanan yazımda; yazının son bölümünde, sürecin mevcut sistemleri ne şekilde tasfiye edeceğini açıklamıştım. Örnek olarak da; posta-kargo sisteminden ve kısa mesaj-tebrik kartı ilişkisinden detaylar vermiştim. Bu manifesto; o yazı için basılı gazete-internet örneği olarak somut bir veridir:
7 Eylülde Alman gazetecileri bir "İnternet Bildirgesi" yayınladı(3). Sıcağı sıcağına etkileri fark edilemeyen bu manifesto internetin geleceği için önemli bir dönüm noktası olacak. Aşağıdaki manifestonun Türkçe çevirisi, TBT üyesi ve Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi Prof.Dr. Mustafa Akgül tarafından gönderilmiştir. Hocama da ayrıca teşekkür ederim.
İşte 17 maddelik bildirgenin yada MANİFESTONUN bazı ilk 8 maddesi:
1. İNTERNET FARKLIDIR
İnternet farklı kamu küreleri, farklı terimler ve farklı kültürel beceriler yaratır. Medya günümüz teknolojik gerçeklerini görmezden gelmekten ve onunla boğuşmaktan vazgeçip, çalışma yöntemlerini bu gerçeklere uyarlamalıdır. Onların görevi mevcut teknolojiyi dayanarak gazeteciliğin en iyi biçimini geliştirmektir. Bu yeni gazetecilik ürünleri ve yöntemleri içerir.
2. İNTERNET BİR CEP BOYUTU MEDYA İMPARATORLUĞUDUR
Web mevcut medya yapılarını, eski sınırları ve oligopolies aşarak yeniden düzenliyor. Yayın ve medya içeriğinin yayılması artık yüklü yatırımlar gerektirmiyor. Gazetecilik öz-kavramı, neyse ki, onun enformasyonun akışını düzenleme ve filtreleme görevinden kurtarıyor. Geriye gazeteciliği sıradan yayından ayıran gazetecilik kalitesi kalmaktadır.
3. İNTERNET TOPLUMDUR; TOPLUM İNTERNETDİR
Sosyal ağlar, Vikipedi veya YouTube gibi Web-tabanlı platformlar batı dünyasında insanların çoğu için günlük yaşamın bir parçası haline gelmiştir. Onlar telefon veya televizyon gibi erişilebilir. Eğer medya şirketleri varolmaya devam etmek istiyorsa, bugün kullanıcılarının dünyasını anlamalı ve iletişim formlarını kucaklamalıdır. Bu kucaklama sosyal iletişimin temel formları: dinleme ve yanıtlamayı, yani diyalogu da içerir.
4. İNTERNET ÖZGÜRLÜĞÜ DOKUNULMAZDIR.
İnternet açık mimarisi sayısal iletişen bir toplumun ve dolayısıyla, gazeteciliğin temel bilişim yasasını oluşturmaktadır. Bu özel ticari veya siyasi çıkarların, çoğu kamu yararı iddiası arkasında gizlenerek, korunması uğruna değiştirilemez. Nasıl yapıldığından bağımsız olarak , internet erişimin engellenmesi serbest bilgi akışını tehlikeye atmakta ve bilgi erişim temel hakkını bozmaktadır.
5. İNTERNET BİLGİNİN ZAFERİDİR
Yetersiz teknolojisi nedeniyle medya kuruluşları, araştırma merkezleri, kamu kuruluşları ve diğer kuruluşlar bugüne kadar dünyadaki bilgileri derlenmiş ve sınıflandırılmıştır. Bugün her vatandaşın kendi kişisel haber filtrelerini oluşturabilir, arama motorları ile daha önce hiç bilinmeyen boyutta bir bilgi hazinesine ulaşabilir. Bireyler artık her zamankinden daha iyi şekilde bilgilenebilir.
6. İNTERNET GAZETECİLİĞİ (DEĞİŞTİRİR) GELİŞTİRİR.
İnternet üzerinden, gazetecilik yeni bir şekilde kendi toplumsal-eğitimsel rolünü gerçekleştirebilir. Bu bilginin sürekli değişen, devamlı süreç olarak sunulması içerir; basılı medyanın değişmezliğinin kaybı bir artıdır. Bilginin bu yeni dünyasında hayatta kalmak isteyenlerin, yeni bir idealizm, yeni gazetecilik fikirlerine ve bu yeni potansiyeli kullanmaktan zevk alması gerekir.
7. NET AĞ GEREKTİRİR.
İnternet linkleri bağlantılardır. Birbirimizi bu bağlantılar ile biliyoruz. İnternet bağlantılarını kullanmayanlar kendilerini sosyal söylemin dışında tutmaktalar. Bu geleneksel medya şirketlerinin web siteleri için de geçerlidir.
8. LİNKLER ÖDÜLLENDİR, ALINTILAR SÜSLER.
Arama motorları ve birleştiriciler(portaller) kaliteli gazeteciliği kolaylaştırır: Onlar uzun vadede olağanüstü içeriğin bulunabilirliğini artırır ve böylece yeni ve kamusal bilgi
dünyasının ayrılmaz bir parçasıdır. İnternet bağlantıları ve alıntılar yoluyla Referanslar, özellikle yaratıcısından herhangi bir izin veya ücret gerektirmeyenler, ilk etapta ağ üzerindeki sosyal söylem kültürünü mümkün kılar. Bunların hepsi şüphesiz korumaya değerdir.
9. İNTERNET SİYASİ SÖYLEM İÇİN YENİ BİR MEKANDIR.
Demokrasi katılım ve bilgiye erişim özgürlüğü ile büyür. Siyasi tartışmanın geleneksel medyadan İnternete aktarılması ve halkın etkin katılımı ile bu tartışmayı genişletmek bir gazetecilik yeni görevlerden biridir.
10. BUGÜN BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ, DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ ANLAMINA GELİR.
Alman Anayasasının 5. maddesi meslekler veya geleneksel iş modelleri için koruyucu haklar ihtiva etmez. İnternet amatör ve profesyonel arasındaki teknolojik sınırları geçersiz kılar. Bu nedenle basın özgürlüğü ayrıcalığı gazetecilik görevlerin yerine getirilmesine katkıda bulunabilecek herkes için geçerli olmalıdır. Nitelik açısından, ücretli ve ücretsiz gazetecilik arasında bir ayrım yapılmamalı, ama iyi ve kötü gazetecilik arasında yapılmalıdır.
11. ÇOK FAZLA BİLGİ DİYE BİR ŞEY YOKTUR!
Bir zamanlar, kilise gibi kurumlar kişisel farkındalık yerine güce öncelik verdi ve tipo matbaa makinesi bulunduğunda denetimsiz bilgi akışına karşı uyardı. Diğer taraftan, Broşürcüler, ansiklopediciler, ve gazeteciler daha fazla bilginin daha fazla özgürlüğe yol açtığını, hem birey hem de bütün olarak toplum için, gösterdi . Bu önerme bu güm içinde geçerli.
12. GELENEK BİR İŞ MODELİ DEĞİLDİR.
Gazetecilik içeriği ile internet üzerinden para kazanılabilir. Zaten, bunun birçok örneği bu gün var. Ancak, şiddetli rekabet nedeniyle, iş modelleri internetin yapısına uyarlanmalıdır. Kimse bu hayati uyarlama sürecinden statükoyu korumaya yönelik politikalarla kaçınmaya çalışmasın. Gazetecilik açık rekabetle net üzerinden iyi finansal çözümler bulmalı, ve cesaretle bu çözümlerin çok boyutlu uygulamalarına yatırım yapmalıdır.
13. COPYRİGHT İNTERNET ÜZERİNDEN BİR SİVİL GÖREV HALİNE GELİR.
Copyright İnternette enformasyonun düzenlenmesinde merkezi bir köşe taşıdır. Yaratıcıların kendi içeriklerinin dağıtımının türü ve kapsamı üzerinde karar hakkı internet üzerinde de geçerlidir. Aynı zamanda, telif hakkı eski tedarik mekanizmaları korumak ve yeni dağıtım modelleri ya da lisans yapılarını sokmamak için kullanılamaz. Mülkiyet yükümlülükleri kapsamaktadır.
14. İNTERNETDE ÇOK PARA VARDIR.
Gazetecilik çevrimiçi hizmetleri reklam yoluyla finanse eder. Bir okuyucu, izleyici ya da dinleyicinin zaman değerlidir. Gazetecilik sektöründe, bu ilişki her zaman finansman temel bir ilkesi olmuştur. Gazetecilik açısından geçerli yeni finans modelleri bulunmalı ve test edilmelidir.
15. İNTERNETDE OLAN İNTERNETDE KALIR.
İnternet gazeteciliği yeni bir niteliksel düzeye kaldırıyor. On-line, metin, ses ve görüntüleri artık geçici olmak zorunda değil. Onlara yeniden erişilebilir, böylece çağdaş tarihin bir arşiv binası oluşabilir. Gazetecilik, bilginin gelişmesi, yorumlanması ve hataları göz önüne almalı, yani, oluşan kendi hatalarını kabul etmeli ve şeffaf bir şekilde onları düzeltmeli.
16. KALİTE EN ÖNEMLİ NİTELİK OLMAYA DEVAM EDİYOR.
İnternet ortaya düzgün ürünler de çıkartır. Sadece güvenilir, seçkin ve olağanüstü olanlar uzun vadede sürekli izlenecektir. Kullanıcıların talepleri artmıştır. Gazetecilik bunları yerine getirmeli ve sık sık güncellediği ilkelerine bağlı kalmalıdır.
17. HERKES İÇİN
Web, 20. yüzyıl kitle iletişim araçlarından üstün bir toplumsal değişim altyapısı oluşturur. Şüphe halinde, "Vikipedia kuşağı", kaynağın güvenirliğini belirlemek, haberi geriye gidip orijinal kaynağında izleme, araştırma, denetleme ve değerlendirmek yeteneğine - tek başına veya bir grup olarak sahiptir. Bunu küçük gören ve bu becerilere saygı göstermeye istekli olmayan gazeteciler internet kullanıcıları tarafından ciddiye alınmaz. Çok haklılar. İnternet eskiden alıcı olarak bilinenlerle, okuyucu, dinleyici ve izleyiciler, doğrudan iletişim ve onların bilgilerinden yararlanmayı sağlar. "Her şeyi bilen" gazeteci değil, ama o kim iletişim kuran ve araştıran gazeteciye talep var.

Murat SEVGİ
+90 532 384 2183
mental@um.turkcell.com.tr
murat.sevgi@hotmail.com